Θραψαθήρι και Λιάτικο: Εξερευνώντας δύο οινικούς θησαυρούς της Κρήτης

Η Κρήτη, το μεγαλύτερο ελληνικό νησί με τη μακραίωνη οινική κληρονομιά, συνεχίζει να συναρπάζει μέσα από τον πλούτο και τη δυναμική των γηγενών ποικιλιών. Το ανάγλυφο του νησιού, με τα ορεινά περάσματα, τις διαφοροποιήσεις σε υψόμετρο και την ποικιλία των προσανατολισμών, προσφέρει στους αμπελουργούς τη δυνατότητα να καλλιεργούν αμπελώνες με δροσερά μεσοκλίματα και ιδιαίτερη ταυτότητα. Ανάμεσα στις ποικιλίες που ξεχωρίζουν στο σύγχρονο οινικό χάρτη της Κρήτης, το λευκό Θραψαθήρι και το ερυθρό Λιάτικο διακρίνονται ως δύο από τις πιο υποσχόμενες εκφράσεις της μοναδικότητας του κρητικού terroir, με ισχυρή παρουσία τόσο στα ΠΟΠ όσο και στα ΠΓΕ κρασιά του νησιού.

Το Θραψαθήρι είναι μια χαρισματική λευκή ποικιλία που συναντάται κυρίως στην ανατολική Κρήτη, στις περιοχές του Ηρακλείου και του Λασιθίου. Τα κρασιά της διακρίνονται για τον έντονο μεσογειακό χαρακτήρα τους, τη γεμάτη στρογγυλή υφή και την ισορροπημένη δομή. Στο αρωματικό προφίλ κυριαρχούν νότες από πεπόνι, ροδάκινο και άλλα καλοκαιρινά φρούτα, πλαισιωμένα από μια διακριτική ορυκτή και πικάντικη διάσταση που προσδίδει επιπλέον πολυπλοκότητα. Η ποικιλία αποδίδει εξαιρετικά σε φτωχά, ορεινά εδάφη, δίνοντας κρασιά με δυνατότητα παλαίωσης για 3 έως 5 χρόνια ή και περισσότερο. Στις ζώνες ΠΟΠ Σητεία και ΠΟΠ Χάνδακας-Candia, συμμετέχει συμπληρωματικά στα χαρμάνια, ενώ στις ΠΓΕ του νησιού —όπως η ΠΓΕ Κρήτη, ΠΓΕ Λασίθι και ΠΓΕ Ηράκλειο— οινοποιείται είτε μονοποικιλιακά είτε σε χαρμάνια. Οι ζυμώσεις σε βαρέλι ή αμφορέα προσθέτουν βάθος και ένταση στα κρασιά τα οποία όμως δεν χάνουν ίχνος από τη φινέτσα του χαρακτήρα τους. Το Θραψαθήρι συνοδεύει ιδανικά λευκά κρέατα, ψάρια στη σχάρα και πιάτα με γευστικό βάθος και πλούσιο χαρακτήρα, ολοκληρώνοντας μια συναρπαστική γαστρονομική εμπειρία.

Το Λιάτικο, από τη δική του πλευρά, είναι μία από τις πιο ευγενείς και ιστορικές ερυθρές ποικιλίες του νησιού, με παρουσία σε όλους τους νομούς της Κρήτης. Παλαιά σε ηλικία, συχνά προφυλλοξηρικά αμπέλια σε διαμόρφωση κυπέλλου, αποδίδουν φρούτο εξαιρετικής συμπύκνωσης σε χαμηλές στρεμματικές αποδόσεις. Η ποικιλία συμμετέχει στα κρασιά των ζωνών ΠΟΠ Δαφνές και ΠΟΠ Σητεία, τόσο σε ξηρές όσο και σε γλυκές εκδοχές αλλά και σε οίνους ΠΓΕ όπως η ΠΓΕ Ρέθυμνο. Τα ξηρά Λιάτικα χαρακτηρίζονται από απαλό κεραμιδί χρώμα, μέτριες έως ήπιες («λιωμένες») τανίνες, σχετικά υψηλό αλκοόλ και αρώματα που θυμίζουν αποξηραμένα κεράσια, σύκα, σταφίδες και εξελίσσονται σε γήινες νότες, μπαχαρικά και μεσογειακά ξηρά βότανα. Η παλαίωση αναδεικνύει περαιτέρω την πολυπλοκότητα των κρασιών της ποικιλίας, με αρκετές ετικέτες να κυκλοφορούν μετά από πολυετή παραμονή στη φιάλη. Τα γλυκά λιαστά κρασιά από Λιάτικο συγκαταλέγονται ανάμεσα στους κορυφαίους επιδόρπιους οίνους της χώρας, ενώ από ορεινά αμπελοτόπια, που ενισχύουν την φυσική οξύτητα της ποικιλίας, προκύπτουν και εξαιρετικά ροζέ. Παράλληλα, στο φάσμα των ξηρών ερυθρών, ολοένα και περισσότερα κρασιά δίνουν έμφαση στο πιο νεαρό φρούτο και τις απαλές τανίνες με κρασιά άμεσα απολαυστικά στην κατανάλωση. Το Λιάτικο ταιριάζει θαυμάσια με παραδοσιακά κρητικά πιάτα, όπως το αντικρυστό, το γαμοπίλαφο και μαγειρευτά με κόκκινες σάλτσες και μπαχαρικά αλλά και με άλλα πιάτα της μεσογειακής κουζίνας.

Το Θραψαθήρι και το Λιάτικο είναι δύο ποικιλίες που αντικατοπτρίζουν την αυθεντικότητα του κρητικού αμπελώνα και το πάθος των τοπικών παραγωγών για τη διατήρηση της παράδοσης στο νησί. Μέσα από τις ζώνες παραγωγής οίνων ΠΟΠ και ΠΓΕ του νησιού οι ποικιλίες αυτές μπορούν να μεταφέρουν με πειστικό τρόπο την ταυτότητα του κρητικού αμπελώνα, με τη μοναδικότητα αρωμάτων και γεύσεων, σε οινόφιλους ανά τον κόσμο.