Αν υπάρχει ένας φυσικός σύμμαχος του ελληνικού αμπελώνα στην εποχή της κλιματικής αλλαγής, αυτός είναι το υψόμετρο. Η Ελλάδα είναι μία από τις λίγες οινοπαραγωγικές χώρες που διαθέτει τόσο μεγάλη διαθεσιμότητα σε ορεινά terroirs. Οι αμπελώνες της δεν εκτείνονται σε απέραντες πεδιάδες, αλλά σε πλαγιές, σε βουνά, σε οροπέδια. Και αυτό κάνει τη διαφορά.

Για κάθε 100 μέτρα που ανεβαίνουμε, η μέση θερμοκρασία μειώνεται περίπου κατά 0,6°C. Σε μια χώρα με ζεστά καλοκαίρια, αυτή η φυσική ψύξη είναι πολύτιμη. Επιβραδύνει την ωρίμαση των σταφυλιών, επιτρέπει τη διατήρηση των οξέων και συγκρατεί τα επίπεδα αλκοόλης.

Η ΠΟΠ Μαντινεία, στο κέντρο της Πελοποννήσου, είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Βρίσκεται σε οροπέδιο με μέσο υψόμετρο τα 660 μέτρα και αποτελεί μια από τις πιο όψιμες αμπελουργικές ζώνες της Ελλάδας. Εκεί, το Μοσχοφίλερο δίνει κρασιά αρωματικά, με ζωηρή οξύτητα και ένταση. Στο βόρειο άκρο της χώρας, η ΠΟΠ Αμύνταιο, σε υψόμετρα από 520 έως και 720 μέτρα, διαμορφώνει ένα από τα πιο δροσερά και αιθέρια προφίλ του Ξινόμαυρου. Αντίστοιχα, στην Ήπειρο, στην ΠΟΠ Ζίτσα, η Ντεμπίνα διατηρεί υψηλή οξύτητα και δίνει φίνα λευκά και αφρώδη κρασιά. Ακόμα και σε πιο ζεστές ζώνες, όπως η ΠΟΠ Νεμέα, το υψόμετρο μπορεί να κάνει τη διαφορά. Στα πιο ορεινά τμήματα της ζώνης όπου το υψόμετρο φτάνει τα 850 μέτρα, το Αγιωργίτικο ωριμάζει αργά, κερδίζοντας σε δομή, κομψότητα και φρεσκάδα.

Το υψόμετρο δεν είναι μόνο προνόμιο των ΠΟΠ περιοχών. Στην Ήπειρο, η ΠΓΕ Μέτσοβο, σε υψόμετρα που φτάνουν τα 1000 μέτρα, αξιοποιεί τις ιδιαιτερότητες της μορφολογίας της για να δώσει κρασιά ορεινής αμπελουργίας με κύριο χαρακτηριστικό την ενέργεια και τη φρεσκάδα. Στη Δυτική Μακεδονία, η ΠΓΕ Σιάτιστα εκτείνεται πάνω από τα 600 μέτρα και δίνει κρασιά με φινέτσα, χάρη στον ορεινό χαρακτήρα της ζώνης. Στην Πελοπόννησο, οι αμπελώνες της ΠΓΕ Πλαγιές Αιγιαλείας καλλιεργούνται σε μεγάλα υψόμετρα που ξεπερνούν ακόμα και τα 1000 μέτρα, σε απότομες πλαγιές που βλέπουν συχνά προς τη θάλασσα. Εκεί, ο Ροδίτης αποκτά τονισμένη οξύτητα και ορυκτότητα.

Στα νησιά, το ορεινό ανάγλυφο δεν λείπει. Στη Σάμο, οι αμπελώνες ξεκινούν από την επιφάνεια της θάλασσας και φτάνουν ως τα 1.000 μέτρα. Σε πλινθόκτιστες πεζούλες και απότομες πλαγιές, το Μοσχάτο Άσπρο δίνει τους εξαιρετικής ποιότητας γλυκούς οίνους ΠΟΠ Σάμος, με χαρακτηριστική ένταση και καθαρότητα. Στην Κεφαλονιά, η ΠΓΕ Πλαγιές Αίνου αναπτύσσεται στις πλαγιές του όρους Αίνος, με αμπελώνες που αγγίζουν τα 800 μέτρα, αξιοποιώντας το εύρος των μικροκλιμάτων του νησιού και δίνοντας δροσερά, ισορροπημένα κρασιά.

Η Κρήτη, αν και βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο της χώρας, διαθέτει εντυπωσιακά ορεινά αμπελοτόπια, καθώς κυριαρχείται από μεγάλους ορεινούς όγκους. Στην ΠΟΠ Πεζά στο Ηράκλειο, οι πιο ορεινοί αμπελώνες φτάνουν τα 800 μέτρα. Στην ΠΓΕ Ρέθυμνο, σε χωριά όπως ο Φουρφουράς και οι Μέλαμπες, οι αμπελώνες ξεπερνούν ακόμα και τα 900 μέτρα ενώ στην ανατολική πλευρά του νησιού, στην ΠΟΠ Σητεία, το οροπέδιο της Ζήρου φιλοξενεί αμπελώνες ανάμεσα στα 600 και τα 750 μέτρα.

Το υψόμετρο δεν είναι απλώς ένα γεωγραφικό δεδομένο. Είναι μοχλός ποιότητας, φυσικός ρυθμιστής της θερμοκρασίας και ασπίδα ενάντια στην υπερωρίμαση. Είναι αυτό που επιτρέπει στα ελληνικά κρασιά να διατηρούν ένταση, ακρίβεια και φρεσκάδα, ακόμη και υπό την πίεση της κλιματικής αλλαγής. Και σε έναν κόσμο που το κλίμα αλλάζει, ίσως είναι το πιο σταθερό πλεονέκτημα του ελληνικού αμπελώνα.